Güneş Sistemindeki Gezegenler ve Özellikleri (Yarıçap, Kütle ve Dolanma Dönemleri)

Merkür

Güneş sisteminin en küçük gezegenidir. Uzaklığı ve küçüklüğünden dolayı Dünya’dan çok küçük ve sönük görünür. Yüzeyinde kraterler, lav akıntıları, dev havzalar bulunur. Atmosferi yoktur. Güneş’e çok yakın olduğu için Güneş’e bakan yüzü Dünya’dan çok daha sıcaktır.

Venüs

Yörüngesi, Dünya’nın yörüngesine en yakın olan gezegendir. Bu nedenle, yeryüzünden en iyi gözlemlenebilen ve en parlak görülen gezegendir. Venüs’ün yüzeyinde çok sayıda krater ve aktif volkan bulunmakta ve tüm yüzeyi sülfürik asit bulutlarıyla kaplıdır.

Mars

Venüs’ten sonra yörüngesi Dünya yörüngesine en yakın olan ikinci gezegendir. Kutup bölgelerinde buzul alanları ve bulutlar görülür. Mars, Dünya’daki gibi mevsimlere sahiptir; fakat her biri iki kat daha uzun sürer. Mars’ta yaşam olasılığı bulmak için birçok uzay aracı gönderilmiştir. Mars yüzeyi, uydumuz Ay’da olduğu gibi alçak düzlükler ve yüksek tepelerden oluşmaktadır. Mars’taki göktaşı çarpması ile oluşan kraterler ve volkanlar ilgi çekicidir. Mars yüzeyi demir elementinden dolayı kırmızı görünüme sahiptir. Mars’ın Phobos ve Deimos isimli iki uydusu vardır.

Jüpiter

Güneş sisteminin en büyük gezegenidir. Çekirdeği silikat ve demir gibi ağır elementlerden oluşurken yüzeyi katılaşmamış olup sıvı hidrojen gibi düşük yoğunluklu sıvılardan oluşmuştur. Yüzeyi renkli bulutlarla kaplıdır. Bu bulutlar hidrojen, helyum, amonyak ve su buharından oluşmaktadır. Jüpiter’in kalın atmosfer tabakasında büyük fırtınalar oluşmaktadır. Jüpiter çok sönük görünen bir halkaya ve 63 uyduya sahiptir. Dört büyük uydusunun adları Callisto, Ganymede, Europa ve İo’dur.

Satürn

Halkalarıyla ünlü olan Satürn yapısal olarak Jüpiter’e benzemektedir. Halkalar arasında Cassini boşluğu olarak bilinen boşluklar vardır. Satürn kaya materyalli küçük bir çekirdeğe sahiptir. Atmosferinin çoğu sıvı ya da sıkışmış gaz formdaki hidrojen moleküllerinden oluşur. Satürn’ün 47 uydusu vardır. Bunlardan Enceladus, Phobe, Titan, Calypso ve Pandora en çok bilinenleridir.

Uranüs

Güneş sisteminin üçüncü büyük gezegenidir. İlk olarak William Herschel tarafından1781 yılında bulunmuştur. Dünya’dan basit bir teleskopla görülemeyecek kadar uzaktadır. Yakınından geçen Voyager 2’nin gönderdiği bilgilerde; mavimsi sisli bir görüntüye sahip olduğu, karanlık bulutları ve birçok uydusunun olduğu görülmüştür. Çevresinde ince ve koyu renkli halkanın aslında 10 ayrı halkadan oluştuğu anlaşılmıştır. Uranüs’ü en ilginç kılan özelliklerinden biri dönme ekseninin çok eğik olmasıdır. Dönme ekseni 90 dereceye yakın eğikliktedir. Gezegenin dolanma dönemi 84 yıl olup yaklaşık 21 yıl süre ile kutuplardan biri Güneş’e yönelik kalır. Bu nedenle bu bölge uzun bir yaz (aynı zamanda gündüz) geçirirken diğer kutup 21 yıl süren uzun bir kış (aynı zamanda gece) geçirir. Uranüs’ün atmosferi özelliksiz gaz tabakasından oluşur. Çekirdeğindeki kaya yapı yüksek basınç altındaki su okyanusu ile çevrilidir. Uranüs’ün 27 uydusundan Ariel, Miranda, Umbriel ve Oberon en çok bilinenleridir.

Neptün

Büyüklük bakımından dördüncü sırada olan Neptün, Güneş’e en uzak gezegendir ve teleskop ile keşfedilmeden önce matematiksel olarak keşfedilmiştir. Alexis Bouvard, Uranüs’ün yörüngesindeki beklenmedik sapmaların bilinmeyen bir gezegenin çekim etkisinden kaynaklanacağını ileri sürmüş, daha sonra Urbain Le Verrier bu gezegenin olası yörüngesini hesaplamış ve 23 Eylül 1846 tarihinde Johann Gottfried Galle, Urbain Le Verrier tarafından hesaplanan yerin çok yakınında gezegeni keşfetmiştir. Kısa bir süre sonrada gezegenin en büyük uydusu olan Triton’u keşfetmiştir. Atmosferi Uranüs’ün atmosferinin kimyasal yapısına benzemesine rağmen Neptün’deki bulutlar daha belirgin özelliklere sahiptir. Dünya’dan yapılan gözlemlerde Neptün’ün etrafında eşit olmayan yoğunlukta halkalar olduğu gözlemlenmiştir. Neptün’ün 13 uydusu vardır. Bunlardan Triton ve Nereid en çok bilinenlerdir.

Güneş sistemindeki gezegenlerin yarıçap, kütle ve dolanma dönemleri aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.