Toprak örtüsünün, bazen kayalar ve tabakaların eğim doğrultusunda kaymasına heyelan denir. Heyelanın oluşması eğimin fazla olması, yağışlar veya kar erimelerine bağlıdır. Tabakaların eğim yönünde uzanması, üstte geçirimli, altta geçirimsiz tabakaların bulunması da heyelanı artıran faktörlerdir. Yağışlar veya kar erimeleriyle suya doygun hâle gelen tabakalar, eğimin ve suyu emerek kaygan hâle gelen killi tabakaların etkisiyle yamaç boyunca kayar. Bu olay sonucu bazen can ve mal kayıpları gerçekleşir. Yamaçların alt kısımlarının yol, kanal veya tünel yapmak için kazılması da heyelanı kolaylaştıran etmenlerdendir. Tarlaların ve verimli toprakların enkaz altında kalması da heyelanların neden olduğu zararlardandır. Deniz altı heyelanları ise tsunamilere neden olabilmektedir.
Yeryüzündeki başlıca heyelan alanları dağlık bölgelerdir. Sürekli yağış alan engebeli yerler, bu tür olayların sıklıkla meydana geldiği yerlerdir.
Yeryüzünde heyelan olaylarının sık görüldüğü yerler Alp-Himalaya, And, Kayalık ve Sierrra Nevada gibi dağlık alanlardır.
Heyelan olayı bazen can ve mal kayıplarına, verimli toprakların yığınlarla örtülmesine neden olur. 1963 yılında İtalya’daki Vaiont Baraj Gölü yamacında ortaya çıkan heyelanda yaklaşık 3000 kişi, 1988’de Trabzon Çatak’ta meydana gelen heyelanda ise 64 kişi yaşamını yitirmiştir.
Yamaçlarda beton duvarlar yapmak, ana kayaya inecek derinlikte beton veya çelik kazıklar oluşturmak heyelanı önlemeye yönelik çalışmalardır. Eğimli yamaçların çimlendirilmesi veya betonla kaplanması da heyelanı önlemeye yönelik önlemlerdir. Yüzey suyunun akışa geçmesi için kanallar yapılması da heyelanı önleme çalışmalarındandır. Heyelana hassas yerlerin yerleşime ve ulaşıma açılmaması, bu tür yerlerdeki yerleşim birimlerinin taşınması ve yolların sağlam tünellerden geçirilmesi, heyelanın etkisini azaltmaya yönelik çalışmalardır.
Yazınız için teşekkür ederim. Benzer yazılar için takipteyim.