Kütüphaneye gittiğinizde orada binlerce kitabın olduğunu ve hepsinin belirli bir düzen içinde sıralandığını gözlemlemişsinizdir. Aynı kategorideki kitapların aynı grupta ve alfabetik sıraya göre yerleştirildiğini fark etmişsinizdir. Bu düzen sayesinde kütüphaneye gelen bir kişi aradığı kitabı rahatlıkla bulabilir.
Kütüphanedeki kitapların belirli bir düzende sıralanması gibi elementler de bilim insanları tarafından belirli bir düzende sınıflandırılmıştır. Geçmişten günümüze elementleri sınıflandırmak için pek çok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda elementlerin belirli bir düzende yerleştirildiği periyodik sistem geliştirilmiştir. Acaba periyodik sistem nasıl oluşturulmuştur? Geçmişten günümüze periyodik sistemin oluşturulma süreci nasıldır?
19. yüzyıl boyunca birçok bilim insanı elementleri atomların büyüklüğüne göre sıralamaya çalıştı. Bunun için çeşitli şemalar ve tablolar oluşturdu. Amaçları, bir atomun büyüklüğü ile özellikleri arasında ilişki kurarak bunu göstermekti. Böylece benzer büyüklükteki atomlar arasındaki benzerlikleri bulabileceklerdi.
Elementleri belirli bir düzene koymak için yapılan ilk çalışmalar, Alman Kimyacı Wolfgang Döbereiner (Volfgank Döberayner, 1780-1849) tarafından yapıldı. Döbereiner, bazı elementlerin üçlü gruplar hâlinde düzenlenebileceğini fark etti. Daha sonraları İngiliz Kimyacı John Newlands (Can Nivlınds, 1837-1898) elementleri sekizli gruplar hâlinde ayırdı.
Günümüzde kullanılan periyodik sistemin oluşumuna en büyük katkı Rus Bilimci Dimitri Mendeleyev’e (Dimitri Mendeleyev, 1834- 1907) aittir. Mendeleyev, her element için bir kart hazırlayarak elindeki tüm bilgileri bu kartlarda topladı. Bundan sonra, kartları atom kütlesi artışına göre yatay bir sıra hâlinde dizmeye başladı.
Mendeleyev, yaptığı araştırmalar sonucunda birbiri altında olan elementlerin benzer özellikleri olduğunu keşfetti. Mendeleyev, her sekiz ya da on sekiz elementte bir, özelliklerin tekrarlandığını buldu. Bu tekrarlarda bir atlama olduğunda büyük olasılıkla keşfedilmemiş bir elementin olduğunu düşündü. Buraları boş bıraktı ve keşfedilmemiş bu elementlerin bazı özellikleri hakkında tahminlerde bulundu. Mendeleyev, 1869 yılında element tablosunu yayımladı.
Mendeleyev’in başlıca hatası, elementlerin özelliklerini etkileyen faktörün kütleleri olduğunu düşünmesiydi. Aslında elementlerin özelliklerini etkileyen faktör, elementlerin atom numarası yani proton sayısıydı. Atom numaralarının öneminin farkına varan İngiliz fizikçi Henry Moseley (Henri Mozeli, 1887-1915) oldu. Elementler atom numaralarına göre yatay olarak dizildiğinde Mendeleyev’in tablosundaki hatalar giderildi.
Atomlar, proton sayılarına göre çizelgeye yerleştirildiğinde elementlerin özellikleri belirli aralıklarla tekrar eder. Bu nedenle bu tabloya periyodik sistem (periyodik tablo) adı verilmiştir. Periyodik sistemde elementler, artan atom numaralarına göre düşey ve yatay sıralar oluşturur. Periyodik sistemdeki düşey sıralara grup, yatay sıralara periyot adı verilir
Periyodik sistemde 7 tane periyot, 18 tane grup vardır. Gruplardan 8 tanesi “A” grubu, olarak adlandırılır. A grupları; 1A, 2A, 3A, …, 8 A olarak gösterilir.
