Brezilya Ülke Profili

Başkenti : Brasília
Yüz ölçümü : 8.516.000 km²
Nüfusu : 207,7 milyon
Resmî dili : Portekizce
Para birimi : Brezilya reali

Gü­ney Ame­ri­ka’da yer alan Brezilya, yüz öl­çü­mü ba­kı­mın­dan dün­ya­da be­şin­ci sı­ra­da yer al­mak­ta­dır. Güney Amerika Kıtası’nın hemen hemen yarısını kaplayan ül­ke­nin her iki ya­rım kü­re­de de top­rak­la­rı bu­lun­mak­ta­dır.

Yer Şekilleri

Bre­zil­ya’nın yer şe­kil­le­ri ge­nel ola­rak sa­de­dir. Ül­ke­nin önem­li bir kıs­mı­nı ova­lar ve plato­lar oluş­tu­rur. Yerşe­kil­le­ri ba­kı­mın­dan ül­ke dört bö­lü­me ay­rı­lır. Yüz öl­çü­mü­nün %40’ının yük­sel­ti­si 200 met­re­yi geçmez. Ül­ke­nin önem­li yük­sel­ti­le­ri iç ke­sim­de yer al­mak­ta­dır. Ama­zon Nehri, yer­yü­zün­de en faz­la su ta­şı­yan akar­su­dur. Ül­ke­nin di­ğer önem­li akar­su­yu Pa­ra­na’dır.

İklim

Bre­zil­ya’nın bü­yük bir kıs­mı tro­pi­kal ku­şak­ta yer al­mak­ta­dır. Ama­zon Hav­za­sı’nda yıl bo­yun­ca sı­cak ve ya­ğış­lı olan ek­va­to­ral ik­lim et­ki­li­dir. Bu ke­sim­de gün­lük ve yıl­lık sı­cak­lık fark­la­rı çok az­dır. Ek­va­to­ral ik­li­min et­ki­li ol­du­ğu yer­ler ek­va­to­ral yağ­mur or­man­la­rıyla kap­lı­dır. Bu böl­ge, ay­nı za­man­da do­ğal kau­çuk olan “ha­ve­a ağa­cı”nın va­ta­nı­dır. Or­man ba­kımın­dan zen­gin ol­du­ğu için or­man ürün­le­ri üre­timin­de önem­li bir ye­re sa­hip­tir. Bre­zil­ya, Gü­ney Ame­ri­ka Kı­ta­sı’nın en bü­yük ke­res­te sa­tı­cı­sı­dır. Ek­va­to­ral ik­li­min et­ki­li ol­du­ğu Ama­zon Hav­za­sı bi­yo­çe­şit­li­lik ba­kı­mın­dan dün­ya­nın en zen­gin ye­ridir. Ül­ke­nin gü­ne­yin­de yaz­la­rı ya­ğış­lı tro­pi­kal ik­lim et­ki­li­dir. Kış dö­ne­mi ku­rak­tır. Yıl­lık sı­cak­lık fark­la­rı be­lir­gin­dir. Bu ke­sim­de bit­ki ör­tü­sü yük­sek ot­lar­dan olu­şan sa­van­lar ve ağaç­lı sa­van­lar­dır.

Nüfus

1822 yılında bağımsızlığını kazanan Brezilya özellikle Avrupa’dan önemli göç almaya başlamıştır. Doğal kaynakların işletilmesinde bu göçlerin önemli etkisi olmuştur. Brezilya’nın nüfusu 2015 yılında 205,5 milyon kişiye ulaşmıştır. Nüfusu genç olan bir ülkedir. Ülkede kent nüfusu hızla artmaktadır ve şehirleşme oranı da yüksektir. Önemli kentleri uzun kıyı şeridi üzerinde kurulmuştur.

Önemli Şehirler

Brezilya’nın 27 eyaletinden biri ve en büyüğü olan Sa­o Pau­lo 2015 yılı verilerine göre 20 mil­yo­nu bulan nü­fu­su ile dün­ya­nın en bü­yük kent­le­ri ara­sın­da­dır. Baş­kent Bra­si­li­a, Ri­o de Ja­nei­ro, Sa­o Pau­lo, Sal­va­dor, Be­lo Ho­ri­zon­te ve Re­ci­fe ül­ke­nin baş­lı­ca şe­hir­le­ri­dir.

Tarım

Bre­zil­ya’nın %10’u ta­rı­ma el­ve­riş­li­dir. Ül­ke, ta­rım­sal ürün­ler ba­kı­mın­dan dünya­nın ön­de ge­len ül­ke­le­rin­den­dir. Mı­sır, da­ha çok iç tü­ke­ti­mi kar­şı­la­mak için üre­tilir. Ül­ke­de ye­tiş­ti­ri­len di­ğer ta­rım ürün­le­ri kah­ve, ka­ka­o, şe­ker ka­mı­şı, pi­rinç, tü­tün, so­ya fa­sul­ye­si ve tu­runç­giller­dir. Şe­ker ka­mı­şın­dan şe­ker ve al­kol el­de edil­mek­te­dir. Ül­ke, dün­ya kah­ve ih­ti­ya­cı­nın ya­rı­sın­dan faz­la­sı­nı kar­şılar. Bre­zil­ya’da hay­van­cı­lık da ge­liş­miş­tir. Ül­ke­de da­ha çok sı­ğır bes­len­mek­te­dir. Bre­zil­ya, sı­ğır sa­yı­sı ba­kı­mın­dan dün­ya­da ikin­ci sı­ra­da yer al­mak­ta­dır.

Yer Altı Kaynakları

Bre­zil­ya, yer al­tı kay­nak­la­rı ba­kı­mından da zen­gin­dir. En önem­li yer al­tı kay­nak­la­rı; de­mir ve man­ga­nez­dir. Ül­ke, dün­ya de­mir cev­he­ri re­zer­vi ba­kı­mın­dan önem­li bir yer­de­dir. Bre­zil­ya, ka­li­te­li uranyum ya­tak­la­rı­na sa­hip­tir. Bok­sit, krom, tung­sten, kur­şun, çin­ko, ba­kır, ku­vars, al­tın ve el­mas ül­ke­de­ki di­ğer önem­li yer al­tı kay­nak­la­rı­dır. Zengin doğal kaynakları- nın işletilmesi ve değerlendirilmesi ülkenin ekonomik yönden ilerlemesini sağlamıştır. Brezilya hidroelektrik üretiminde de önemli ülkelerden biridir.

Sanayi

Teks­til, oto­mo­bil, in­şa­at, be­sin, me­talür­ji ül­ke­de­ki ge­liş­miş sa­na­yi kol­la­rı­dır. Ül­ke ge­lir­le­ri­nin üç­te iki­si sa­na­yi­den el­de edil­mek­te­dir. ABD, Av­ru­pa ül­ke­le­ri ve Ja­pon­ya ül­ke­nin ti­ca­ret yap­tı­ğı baş­lı­ca ül­ke­ler­dir. İh­raç mal­la­rı­nın en önem­li ürün­le­ri ara­sın­da demir çe­lik ma­mul­le­ri, kauçuk, oto­mo­bil las­ti­ği, teks­til ürün­le­ri, kah­ve ve ka­ka­o yer alır. İt­hal et­tiği mal­la­rın baş­lı­ca­la­rı; arpa, buğ­day, ham pet­rol, ma­ki­ne ak­sa­mı ve kim­ya­sal mad­de­ler­dir.

Türkiye – Brezilya Ticari İlişkileri

Tür­ki­ye ile Bre­zil­ya ara­sın­da­ki ti­ca­ri iliş­ki­ler pek ge­liş­me­miş­tir. Brezilya, Tür­ki­ye’ye ham de­mir ve kah­ve ih­raç eder. Tür­ki­ye’den fın­dık, pa­muk, çay gi­bi ürün­ler alır.

Coğrafi konumu, iklimi, sahip olduğu yer altı ve yer üstü kaynakları, genç nüfusu ve ekonomisindeki hızlı büyüme ile Brezilya günümüzde hem bölgesel hem de küresel bir etkiye sahiptir. Bu nedenle geleceğin ülkesi olarak adlandırılmaktadır.

Brezilya’nın Konumunun Bölgesel ve Küresel Etkileri

Brezilya’nın coğrafi özelliklerini öğrendik. Ülkenin bu özellikleri aynı zamanda coğrafi konumunun sonuçlarıdır. Brezilya’nın bu özelliklerinden bir kısmı bölgesel bir kısmı ise küresel etkiye sahiptir. Örneğin dünyadaki canlı çeşitliliğinin en fazla olduğu yer Amazon ormanlarıdır. Ayrıca dünyada en fazla oksijen üreten ormanların başında Amazon gelmektedir. Bu özelliğinden dolayı Amazon ormanlarına “Dünyanın akciğerleri” denilmektedir. Bu ormanların varlığı küresel bir etkiye sahip olduğu gibi bunların zarar görmesi de küresel sonuçlar ortaya koymaktadır. Bilim insanları kereste üretimi, tarım alanı açma ve hayvancılık için tahrip edilen bu ormanların gelecekte küresel düzeyde sorunlara neden olacağını ortaya koymaktadır.

Büyük bir kısmı Brezilya topraklarında yer alan Amazon Nehri’nin taşıdığı su miktarı, dünyadaki bütün akarsuların taşıdığı su miktarının yaklaşık 1/4’i kadardır. Nil’den sonra ikinci en uzun akarsu olan Amazon; biyoçeşitlilik, sulama, elektrik enerjisi elde etme ve ulaşım bakımından büyük bir öneme sahiptir. Nehrin kıyısında yaşayan 7 milyon insanın ekonomik etkinliklerinde (tarım alanı sulama, balıkçılık, ulaşım vb.) bu nehrin etkisi büyüktür.

Brezilya, 200 milyona yaklaşan nüfusu ile dünya nüfus sıralamasında beşinci sıradadır. Ülkenin nüfus varlığı Amerika Kıtası’nda önemli bir güç olarak kabul edilmektedir. Aynı zamanda üretici nüfusun fazla olması anlamına gelen bu nüfus, ülkenin küresel boyutta hızla büyüyen ekonomiler arasında yer almasında önemli bir etmendir. Brezilya tarım ve hayvancılık alanında da küresel bir öneme sahiptir.

Ülke birçok tarım ürününün ve hayvansal ürünlerin üretiminde dünyada ilk sıralarda yer almaktadır. Örneğin dünyanın büyük bir kısmında Brezilya’da üretilen kahveler kullanılmaktadır.

Yer altı kaynakları bakımından zengin olan Brezilya, sanayi bakımından da hızla gelişmektedir. Buna göre Brezilya hem bölgesel hem de küresel bakımdan önemli bir konuma sahiptir. Ülkenin gelecekte dünyanın büyük güçlerinden biri olması beklenmektedir.