Orta hâlli ve eğitim düzeyi yüksek bir ailenin çocuğu olarak Rusya’nın Volga Nehri kıyısındaki Ulyanovsk’ta dünyaya gelmiştir. Lenin’in çarlık karşıtı olmasında, kendisi lise yıllarındayken ağabeyi Aleksander’ın Çar’a suikast düzenlemek suçu iddiasıyla idam edilmesi etkili olmuştur. Kazan Üniversitesini kazanan Lenin, öğrenci protestolarına katıldığı için okuldan uzaklaştırılmıştır.
Bu olaydan sonra kendisini tamamıyla devrimci çalışmalara vermiştir. Bu dönemde çeşitli hapis ve sürgün cezaları almıştır. Bir taraftan da sosyalizm ve devrimcilikle ilgili çeşitli kitaplar yazmıştır. “Rusya’da Kapitalizmin Gelişimi”, “Ne Yapmalı”, “Devlet ve İhtilal” ve onu daha çok tanınır kılan “Kapitalizmin En Yüksek Aşaması Emperyalizm” önemli yapıtlarıdır.
1907-1917 arasında Cenevre, Paris, Viyana ve Zürih gibi Avrupa’nın farklı başkentlerinde sürgün olarak siyasi mücadelesini sürdüren Lenin, Rusya’nın I. Dünya Savaşı’na katılmasına, partisi Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi (RSDİP) olarak karşı çıkmıştır. Lenin, Rusya’da çarlık rejiminin yıkıldığı 1917 Bolşevik Devrimi’nin liderliğini yaparak “tüm iktidar sovyetlere” politikasıyla işçi, asker ve köylü konseylerini yaşama geçirmeye çalışmıştır. 1924’te ölümüne kadar Sovyetler Birliği’nin devlet başkanlığını sürdürmüştür.
