Orta Çağ’da, Avrupa’daki tutuculuğun bilim üzerindeki baskı ve engellemelerine karşın İslam dünyası her alanda olduğu gibi haritacılık alanında da en parlak dönemini yaşamıştır. Bu çağda, İslam dünyasında haritacılık alanında çalışma yapan bilim insanlarından bazıları şunlardır:
Hârizmi
Dünya’nın Görünümü adlı eserinde, Batlamyus’un Coğrafya adlı eserindeki bilgileri güncellemiş ve geliştirmiştir. Bu eserinde 2.402 şehir ve coğrafi unsurun koordinatları yer almıştır. Ayrıca bir de dünya haritası çizmiştir.
Belhli Ebu Zeyd
Haritacılık okulu kurmuştur. Ayrıca Suwar Al-Akalim (İklimlerin Görünümü) adlı eseri yazmıştır.
Biruni
Astronomi çalışmaları ve Dünya’nın şekli ile ilgili hesaplamalar yapmıştır. Dünya’nın şekli ile ilgili hesaplamalarından dolayı jeodezinin babası olarak kabul edilmiştir.
Kaşgarlı Mahmut
Bilinen en eski Türk haritasını çizmiştir. Bu harita, Kaşgarlı Mahmut’un Divan-ı Lügati’t Türk adlı eserinde yer almaktadır.
İdrisi
Kartoğrafya biliminin gelişmesine katkı sağlayan en önemli Müslüman bilim adamlarındandır. 1154 yılında Uzak Diyarlara Hoş Seyahatler Kitabı (Roger’in Kitabı) adlı eserine bir de dünya haritası koymuştur. Bu harita 300 yıl boyunca dünyanın en doğru haritası olarak kabul edilmiştir. Ayrıca Dünya’nın şeklinin küre olarak kabul etmiş ve çevresinin uzunluğunu 36.900 km olarak hesaplamıştır. İdrisi’nin yapmış olduğu çalışmalar, hem Müslüman dünyasındaki bilim insanlarına hem de Batılı pek çok bilim insanına ilham kaynağı oluşmuştur.
Yeni Çağ’da Türk ve Müslüman bilim insanlarının haritacılık alanındaki çalışmaları, Orta Çağ’daki gibi hızlı ivme ile devam etmiştir. Yeni Çağ’da İslam dünyasında haritacılık alanında çalışma yapan bilim insanları şunlardır:
Mürsiyeli İbrahim
1461’de Trablusgarp’ta çizdiği Akdeniz haritası zamanın en doğru haritalarındandır. Haritada Akdeniz, Ege Denizi, Batı Avrupa kıyıları ve İngiliz Adaları; Piri Reis’ten yaklaşık 50 yıl önce mükemmel doğruluk ile çizilmiştir.
Ali Macar Reis
1567’de yedi haritadan oluşan bir atlas oluşturmuştur. Çizimini yaptığı haritalar; Karadeniz, Doğu Akdeniz, İtalya, İber Yarımadası, İngiliz Adaları, Avrupa’nın Atlantik kıyıları, Ege Denizi, Yunanistan ve dünya haritalarıdır.
Piri Reis
Asıl adı Ahmed Muhiddin Pirî’dir. Çizdiği iki dünya haritası ve Kitab-ı Bahriye adlı eseri ile dünya kartoğrafya tarihi içerisinde çok önemli bir yere sahiptir.
Kâtip Çelebi
Cihannüma adlı eserinde çeşitli yerlerin fiziki ve beşerî coğrafya özellikleri hakkında çok detaylı bilgiler vermiştir. Eserinde 27 tane harita bulunur. Hint Okyanusu ve Çin Denizi’nin haritasını da çizmiştir.
Yazı için teşekkürler.