Modern Astronominin Doğuşu

Modern astronomi, Kopernik’in Güneş merkezli evren modelinin ayrıntılarını ortaya koymasıyla başlar. Aslında, Güneş merkezli evren modeli daha önce Aristoteles (MÖ 384-322) ve Aristarchus (MÖ 312-230) tarafından da tartışılmışsa da ayrıntıları ortaya konulamadığından uzun yıllar unutulmuştur.

Kopernik (1473-1543)’in çalışmaları ağırlıklı olarak matematikseldi ve çizelgelerle doluydu. Gezegen devinimlerinde gözlenen bir dizi anormallik matematiksel ifadelerle yeterince iyi açıklanamıyordu. Kopernik, hesaplarında Dünya merkezli evren kuramından farklı olarak evrenin merkezi olarak Güneş’i almıştır. Eudoxus, Aristo ve Batlamyus (yaklaşık olarak MS 85-165)’ dan beri yüzyıllarca süre “Yerküre merkezli evren modeli” savunulurken Kopernik, “Güneş merkezli evren modeli” ile gezegenlerin hareketlerinin daha kolay açıklanabileceğini savundu ve Batlamyus modelinin karşısına alternatif bir kuram koydu. O dönemde, Dünya’yı evrenin merkezinden kaldırmanın doğuracağı dinsel sakıncalara rağmen Kopernik, görüşünü ısrarla savundu. Bu yeni kuramla birlikte insanın evrendeki konumu da yeniden sorgulanmaya başlanmıştır.

Tyco Brahe (1546-1601), dönemin kralından aldığı yardımlarla Avrupa’nın ilk modern gözlemevini Danimarka’da kurdu. Çıplak gözle yaptığı gözlemlerle yıldız ve gezegen konumlarını veren kataloglar hazırladı. Yıldızlar ve gezegenlerin Ay’dan çok uzakta olduğunu gösterdi. Tyco Brahe’nin sistemine göre yer sabittir, Ay ve gezegen ve yıldızlar Güneş’in etrafında dolanmaktadır.

Johannes Kepler (1571-1630) ise hocası Tycho Brahe (1546-1601)’nin gözlem verileri üzerinde yıllarca çalışarak gezegenlerin, Güneş etrafındaki hareketlerinin temelini ortaya koyan ünlü “Kepler Yasaları”nı ortaya koymuştur.

Galileo Galilei (1564-1642), Kopernik’in kuramını gözlemsel açıdan desteklemiştir. İtalyan bilim insanı Galilei, mercekli bir teleskop yaparak 1609 yılında gözlemlere başladı. En önemli gözlem sonuçlarını 1610 yılında elde etti. Jüpiter’in dört uydusunu bularak ilk defa yerküre etrafında dolanmayan gök cisimlerinin varlığını ispat etti. Gözlemleri sonunda Venüs gezegeninin evreler gösterdiğini ve Ay’ın üzerindeki yüzey şekilleri olduğunu ortaya koydu.

Kepler’in gezegenlerin hareketlerini açıklamak üzere ortaya koyduğu gözlemsel yasalar daha sonra Isaac Newton (1642-1727) tarafından matematiksel olarak da gerçeklenmiştir. Newton, Kütle Çekim Yasası‘nı ve ışığın bazı özelliklerini keşfetmiş ve bir teleskop geliştirmiştir. Newton’ın düşüncesine göre Ay bazı kuvvetler tarafından Dünya’ya doğru çekilmeliydi. Çünkü onu çeken hiçbir kuvvet olmasaydı,Ay bir yörünge hareketi yapamazdı. Newton’ın Evrensel Çekim Yasası olarak adlandırılan yasaya göre, Güneş’in kütlesi iki katına çıkarsa Güneş’in yerküreye uyguladığı çekim kuvveti de iki katına çıkar; fakat aralarındaki uzaklığı iki katına çıkarırsak Dünya üzerine uygulanan kuvvet dörtte birine düşer. Böylece, uzun süren gözlemsel ve matematiksel çalışmalar sonucunda “Güneş Merkezli Evren Kuramı” tam olarak ortaya konmuş oldu.

Kepler’in bulgularına göre Mars’ın yörüngesi elips biçimindedir ve Güneş, bu elipsin odaklarından birinde yer almaktadır. Kepler daha sonra konuyla ilgili iki prensip daha buldu ve bunları gezegen hareketinin üç yasası olarak yayımladı. Kepler Yasaları gezegenlerin yörünge hareketlerini açıklayan yasalardır.