Hangisi Daha Güçlü: Yapıştırıcı mı Yoksa Bant mı?

Dünyanın en eski yapıştırıcısı 8.000 yıldan daha eski ve Ölü Deniz’in yakınındaki bir mağaradan geliyor. İlk insanlar, hayvan kemiği ve bitkisel özlerden elde edilen bu karışımı
ve sepetlerini sağlamlaştırmak ve araç gereç yapımında kullandılar.

Binlerce yıl sonra da bitki ve hayvanlar, insan medeniyetini bir arada tutan yapıştırıcı oldular. Neredeyse her şeyin yapım ve tamiri için yeterince bant ve yapıştırıcımız var.

Peki bant ve yapıştırıcıya yapışkanlığı sağlayan ne ve ayrıca hangisi daha güçlü?

Yapışkanlar sentetik moleküllerden veya bitki nişastası dekstirin, süt proteini kasein ve ağaç rezenesindeki çam sakızından elde edilebilir. İşe yaramaları için hem yapışkanlı, hem de tutturucu bağları olması lazım. Yapışkanlı bağlar yapışkanın moleküllerinde ve yapıştığı nesnenin moleküllerinde olur. Tutturucu bağlar da yapıştırıcı ve bantın kendi molekülleri arasında olur, etkenleri bir arada tutar.

Yapışkanların çoğu çözeltide çözülmüş yapışkanlı polimerler içerir, bu onların şişenin içine yapışmamalarını sağlar. Pek çok yapıştırıcının güçlü kokusu bu çözeltiden geliyor, açık havaya maruz kalınca buharlaşıyor. Bazı yapıştırıcılar çözelti olarak su kullanır, bazıları ise solunması sağlığa zararlı kimyasallar kullanır. Kurumak yerine kimyasal reaksiyon gösteren birden fazla bileşenli yapıştırıcılar daha güçlü bir sağlamlaştırma yaratır. Yapıştırıcının yapışkan ve tutturucu her iki özelliği de oldukça güçlü, ama kuruma süreçleri onları geriye döndürülemez kılıyor. Bu yüzden yapıştırıcılı bir yüzey kuruduktan sonra kırılırsa yeni yapıştırıcı olmadan düzeltilemez.

Bunun aksine, yapıştırmada bant kullanılırsa daha zayıf, geri dönüşü mümkün bağlar oluşturur, yani yüzeydeki bantı çıkarıp yüzeyi tekrar kullanabilirsiniz.

Van der Waals güçleri denen bu zayıf bağlar, herhangi iki materyal arasında olabilir, ancak yalnızca birbirlerine aşırı derecede yakınlarsa, çıplak gözle görebileceğimizden çok daha yakın. Bantın çeşitli bileşenlerden oluşan kombinasyonu genellikle plastik veya plastiğe benzeyen esnek bir bileşen ve takifiyer adlı bileşenden oluşan kaplamadır. ”Yapışkan” olan bileşen bu. Bir bantın yapışkanlığı elastikliği ve takifiyerinin ölçüsüne, bantın yüzeyine kaplanan yapışkanın kalınlığına ve kaplama materyalinin türüne bağlı. Bant bir yüzeye bastırıldığında hiçbir kimyasal reaksiyon olmaz. Bunun yerine yumuşak yapışkan yüzeydeki çatlakların içine dolar. Çatlakların içine kayma ve yerleşme yeteneğine visko elastisite adı verilir. Visko elastik bu mikroskopik aralıkları doldurduğunda Van der Waals gücü gerçekleştirmek için yeterince yakınlaşmış olur.

Peki dünyanın en güçlü yapıştırıcısı ne?

Bunun net bir cevabı yok. Yapışkanlı bağların tam gücünü düşünürsek yapıştırıcı banttan daha güçlü, ama tek bir yapışkan tüm durumlarda işe yarayacaktır. Yapıştırıcılar arasında siyanoakrilatlar veya japon yapıştırıcısı en güçlü bağlantıları sağlayabilir, ama iki bileşenli epoksi yapıştırıcıları ısı ve aşınmaya çok dayanıklılar ve daha geniş bir yelpazede kullanım için uygunlar.

Yani eğer havadan bir anvil sallandırmak istiyorsanız japon yapıştırıcısı en iyi tercih olabilir. Aynısını aktif bir yanardağ üzerinde gerçekleştirecekseniz bunun yerine epoksi isterdiniz. İşe yaraması için yapıştırıcılar değdikleri yerde yeterli miktarda katı cisme gerek duyar. Bowling toplarından bir zincir yapmak istiyorsanız izole bant daha iyi olabilir.

Mühendisler de benzer tuhaf etkenleri her zaman hesaba katarlar. Bir motorun içindeki ısıya dayanabilecek doğru yapıştırıcının seçimi ölüm kalım meselesidir. İzole bantın yapışkanlık gücü diğer epoksi yapıştırıcılarla karşılaştırılamasa da acil bir durumda anlık yapıştırma için avantajlı durumdadır. Bir roketi ateşlemek için yapıştırıcı gerekebilir, ama dünya dışı tamir işleri için banta sadık kalın, çünkü sıfır yer çekiminde likit yapıştırıcı işe yaramıyor.