Mobil Sağlık Alanında Trendler

Yıllar önce teknoloji ile ilgili bir yazı ya da konuşma büyük çoğunlukla “yakın bir gelecekte” diye başlar ve bu alandaki gelişmelerin ürünleri, hizmetleri, cihazları ve süreçleri nasıl değiştireceği anlatılırdı. Bunun için biraz daha beklenmesi gerektiği ve bu alandaki çalışmaların sürdürüldüğü, ilk prototiplerin üretildiğinden bahsedilirdi. Bu konu yazıyı okuyan ya da konuşmayı dinleyenin hayal gücü ile doğru orantılı olarak şekillenir ve ağızdan ağıza yayılırdı.

Bugünlerde o zamanlar bahsi geçen “yakın gelecek” geldi. Üzerine chip takılabilen her şey internet adı verilen devasa bir ağ sisteminin parçası olup veri transferine uygun hâle getirilebiliyor. Teknolojinin kendi içindeki devinimi bile öylesine hızlı ki yakın bir geçmişte “nesnelerin interneti” (internet of things) adı verilen bu trend yerini “her şey internet” (internet of everything) akımına bıraktı. Günlük hayatımızda kullandığımız her türden nesnenin internetle bağlantısı anlamına gelen bu yeni akım insanlık için yeni bir çağın başlangıcına işaret ediyor. Mobil iletişim teknolojileri ile donatılan nesneler sürekli olarak veri akışı sağlamakta ve elde edilen bilgiler büyük bir veri havuzu oluşturmaktadır. Büyük veri mobil cihazlar, bilgisayarlar, kredi kartları sensörlerle donatılmış otomobiller, toplu taşıma araçları, yollar, binalar, gündelik hayatta kullandığımız eşyaların her birinin ürettiği sonsuz sayıda verinin işlenmesiyle yeni bir yaşam tasarısını sağlıyor.

Bu gelişmeler bugünden yarına çok daha büyük değişimleri de beraberinde getirecek gibi görünüyor. Eğitimden sağlığa, eğlenceden ticarete hemen her alanda iş modellerinin yapısı ve süreçleri yeniden tanımlanıyor. Hâlen en fazla etkilenen iki alandan birisi eğitim diğeri sağlık. Çevrimiçi uzaktan eğitim sistemleri okulsuz eğitim sistemlerini yarattı. Okulsuz eğitim konsepti medikal alanda hastanesiz sağlık konseptini yaratmaktadır. Hasta-hekim ilişkisini yüz yüze olmaktan çıkaran farklı bir iş modeli dünyada kullanılmaya başlandı bile. Hipertansiyon, diyabet, aritmi, gebelik takibi, diyet ve benzeri birçok alanda geliştirilen mobil cihazların yardımıyla hastalar sürekli olarak sağlık verilerini uzaktaki hekimlere göndermekte ve hekimlerden gelen yönlendirmelerle sağlıklı bir şekilde hayatlarını sürdürmeyi başarmaktadırlar.

Mobil sağlık teknolojileri ile bilişim teknolojilerinin kesişim noktasında etkili olan trendleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Sağlık hizmetlerinde hasta-hekim ilişkisine dayanan yüz yüze deneyimi daha zengin bir içerikle ve de daha düşük maliyetle sunulacaktır. Mobil cihazlar, bilgisayarlar, uygulamalar yardımıyla diyabet hastalarının kontrolü, operasyon sonrası izleme, uzaktan izlenmeyi gerektiren onkoloji vakaları gibi alanlarda uygulamalardan yararlanılacaktır.
• Hasta kayıtları mobil sağlık hizmetlerinde hasta hekim ilişkisinin en önemli parçası hâline gelecektir. Mevcut durumda manuel olarak ve farklı merkezlerde tutulan kayıtlar tek bir merkezde tutulup analiz edilerek hastanın tedavisi ve izlenmesinde en büyük faydayı yaratacaktır.
• Sağlık sektörü ile ilişkili emeklilik fonları ve sigorta sektörü de ortaya çıkan yeni duruma göre yeniden konumlanarak maliyetleri ve fiyatları yeniden düzenleme ihtiyacı hissedecektir. Zira bireylerin sağlık kayıtları ile ilgili bilgiler sektörün daha şeffaf bir yapıya dönüşmesine yardımcı olacaktır. Hâlen beyan esasına göre fiyatlanan poliçeler kullanıcıların kayıtlarından elde edilen gerçek veriler kullanılarak yapılacaktır.
• Teknoloji bütün sağlık hizmetlerinin ülkelerin en ücra köşesine kadar 7/24 aynı standart ve kalitede ulaşmasına yardım edecektir. Bu yolla hasta-hekim ilişkisi hiç kopmadan sürekli hâle gelecek ve sektör büyük bir hızla büyüyecektir.

Tüm bunların yanı sıra yazılımlar yoluyla da pek çok hastalığın tanısı için gerekli işlemler çok daha hızlı gerçekleştirilebilecektir. Örneğin TÜBİTAK AR-GE desteği ile Türk mühendisler, biyologlar ve hekimler tarafından geliştirilen medikal cihaz; lösemi, lenfoma, talasemi, diğer anemiler ve trombosit hastalıkları gibi birçok kan hastalığına tanı konulmasında kullanılan eski standartları kendi yazılımındaki program sayesinde otomotize ediyor. İçinde bulunan mikroskopla hücre görüntülerini alıp yapay zekâ kullanarak bu hücreleri sınıflandırıp onlarla ilgili anormallikleri tespit etmek üzere çalışıyor. Tanı süresini kısaltıyor. Bu hastalıkların takibi sürecini kolaylaştırarak tedavi aşamasında da hem hastaya hem hekime kolaylık sağlamaktadır. Lifacell adı verilen cihaz, klinik veriler ile eğitilmiş yapay zekâ kullanıyor ve cihazın tüm sağlık kurumları tarafından kullanılabilir hâle gelmesi hedefleniyor.