Fırtınalar ve Tropikal Rüzgârlar (Boran, Buz Fırtınaları, Tropikal Siklon, Hortum)

0
2702
görüntülenme
Fırtınalar ve Tropikal Rüzgârlar
Fırtınalar ve Tropikal Rüzgârlar

Saatteki hızları 62-117 km arasında değişen güçlü hava akımlarına fırtına denir. Yağmur, kar (tipi), dolu, buz, toz ve kum fırtınası gibi türleri vardır. Bazen şiddetli rüzgârlarla beraber şimşek, yıldırım, yağmur ve dolu yağışları bir arada görülür. Bu hava olayına boran denir.

Boran, kısa sürede oluşan ve geniş bir alanı etkileyen bir hava olayıdır. Örneğin 27 Temmuz 2017’de İstanbul’da oluşan boran sonucunda caddeler, sokaklar, alt geçitler, metro istasyonları, tüneller, konutlar ve iş yerleri sular altında kalmıştır. Caddelerde suyun aşırı derecede yükselmesi insanların araçlar içerisinde mahsur kalmasına yol açmıştır. Ulaşım sistemlerinde uzun süreli aksamalar yaşanmış, fırtınanın etkisiyle bazı bölgelerde ağaçlar ve minareler devrilirken düşen yıldırımlar sonucunda bir depoda yangın çıkmıştır. Dolu yağışı ise evlerin ve araçların camlarının kırılmasına sebep olmuştur.

Fırtına türlerinden biri olan buz fırtınaları ise nadiren görülür ve yer yüzeyinin çok soğuk olduğu durumlarda yağan yağmurun yere düşer düşmez donmasıyla meydana gelir. Oluştuklarında ise her şeyin üzerini kalın bir buz tabakası kaplar. Şubat 2014’te Slovenya’da yaşanan buz fırtınasında tüm yüzeyler birkaç santimetre kalınlığındaki buzlarla örtülmüştür. Buz tabakası; enerji nakil hatlarının kopmasına, ormanlarda ağaç dallarının kırılmasına ve ağaçların devrilmesine, araç yakıtlarının donmasına, evlerin hatta arabaların kalın bir buz tabakasıyla örtülmesine sebep olmuştur.

Tropikal kuşaktaki okyanuslarda oluşan, saatte 118 km ve daha fazla hızla kendi etrafında dönerek esen rüzgârlara tropikal siklon denir. Bu rüzgârlar yaklaşık olarak 5° ile 30° enlemleri arasında etkili olup bulundukları bölgeye göre farklı isimlerle anılırlar.

Tropikal siklonlar, okyanus suyu sıcaklığının 27 °C ve üzerinde olduğu; Kuzey Yarım Küre’de haziran-ekim, Güney Yarım Küre’de kasım-mayıs ayları arasında oluşur.

2017’nin Eylül ayında Atlas Okyanusu üzerinde oluşan İrma adındaki tropikal siklon, fırtına ölçeğine göre en yüksek seviyedeyken Karayip Adaları’nı (Anguilla, Virgin Adaları, Porto Riko, St. Martin Adası, Barbuda) ve ABD’de Florida’yı etkilemiştir. İrma tropikal siklonu okyanus sularının yükselmesine, sellere ve taşkınlara neden olurken doğaya da büyük zarar vermiştir. Etkilediği bölgeleri yaşanamaz hâle getiren ve ABD’de en fazla maddi zarara sebep olan tropikal rüzgâr olarak kayıtlara geçmiştir.

  Dünyanın Çevresini Matematik Bilgisiyle Hesaplayan İlk İnsan: Eratosthenes

Kümülonimbüs bulutları içerisinde oluşmuş, yeryüzüne kadar uzanan sarmal hareketlerle dönen rüzgârlara hortum denir. Hortumun zemine değen ucu, yerdeki her şeyi içine çeker. Bu durumda hortum; çok şiddetli biçimde dönen su, toz ve diğer yabancı maddelerden meydana gelen siyah renge yakın koyu renkli bir sütun hâlini alır. Denizlerin ya da karaların üzerinde oluşabilir. ABD, hortumlardan en fazla etkilenen ülkelerden biridir. Hortum zaman zaman Türkiye’de de görülmektedir. 2017 yılı Kasım ayında Antalya’da yaşanan hortum nedeniyle tarım alanları, seralar ve evler hasar görürken birçok vatandaşımız da yaralanmıştır.

Paylaş

YORUM YAP

Please enter your comment!
Please enter your name here