Duyguları olan yapay zekâ’nın yanına bir de her şeyi aynı anda yapabilen bir makine de ister misiniz?
BÜYÜ YAPABİLEN BİR MAKİNE HAYAL EDİN
Kuantum bilgisayarlar teorik olarak her zaman için mümkün olsa da gerçekte fütüristtik bir fantezi gözüyle ele alınır. Onlar tıpkı filmlerde gördüğümüz solucan delikleri gibidir. Lakin gerçek olması durumunda, şu anda en canavar oyunu nefes almadan çalıştırır dediğiniz o bilgisayarlarınız kuantum makinelerin yanında bebeklere dağıtılan abaküs oyuncaklar gibi kalacaktır.
NEDİR?
Bu teknoloji oldukça zor ve akıl almaz derecede garip, karışık bir yapıda. Kuantum bilgisayarların en büyük özelliği bir hesaplamayı, “kubit” dediğimiz özel bir atomun dönüş hızı süresinde yapabilmesi. Bu da paralel evrenler gibi, Big Bang Theory’de sürekli duymamıza rağmen daha %1’ini bile bilmediğimiz garip kuantum fiziği kurallarına dayanıyor. Kuantum bilgisayarın hızı bütün olası cevapları aynı anda hesaplayabilmesinden kaynaklanıyor.
GÜNÜMÜZ BİLGİSAYARLARI VS. KUANTUM BİLGİSAYARLAR
Günümüz bilgisayarları içinde bulunan silikon teknolojisi mühendisler tarafından 50 yıldır sürekli olarak geliştirildiği için artık “daha iyisini” yapabilecekleri alanlar kısıtlanıyor. İşte bir sonraki nesil değil bir sonraki “ırk” olarak bakacağımız kuantum bilgisayarlar da burada devreye giriyor. Lakin aradaki fark resmen attan inip Milenyum Falcon’a binmek kadar.
YETENEKLERİ
Kuantum makineler, saniyesi saniyesine doğru hava tahmini ya da tıbbi araştırma için protein modellemesinin nasıl yapılacağı gibi çözümü henüz akla gelmemiş problemleri çözmek konusunda bugünün evlere sığmayacak büyüklükteki süper bilgisayarlarından bile milyonlarca kat daha güçlü olacak.
YENİ BİR MANHATTAN PROJESİ DEĞİL!
Nitekim bu gücüne rağmen kuantum bilgisayarı araştırması, zamanın ilk atom bombası gibi gizli kapaklı yapılan bir konu değil. Elde edilen tüm yeni bulgular, deneyler, teoriler, vb. gibi akademik çalışmalar bilimsel makaleler olarak yayımlanıyor.
NASIL ÇALIŞIR?
Kuantum bilgisayarın çalışma mantığını D-Wave CEO’su Vern Brownell şöyle anlatıyor: “Diyelim ki ABD Kongre Kütüphanesi’ndeki 37 milyon adet kitabın içindeki belirsiz bir kitabın, belirsiz bir sayfasında yazılı belirlenmiş X’i bulmak istiyorsunuz. Günümüz tipik bilgisayarı bütün sayfalara teker teker bakar. Bu işlemi olağanüstü hızlı bir şekilde yapıyor olabilir ancak en nihayetinde bir işlem sırası mevcuttur. Bir kuantum bilgisayar ise bütün sayfalara AYNI anda bakar. Yani bakılacak kaç milyar sayfa varsa o kadar milyar paralel evren oluşturup, cevabın olduğu evrende cevabı bulup sonra bizim evrenimize geri dönerek bize aradığımız belirlenmiş.
YAZILIM ZORLUĞU
Birçok laboratuvar kuantum makine yapmanın zorluğu karşısında farklı düşünceler öne sürüyorlar. Makinenin kendisini yapmak zaten şu anda oldukça zorken bir de içindeki işletim sistemini yazmak; işte gerçek sanat bu olacak. Bugünün yazılımları algoritmalara dayanır. Algoritmalar içerik olarak karmaşık yapıda üretilebilseler de (sonu, gidişata göre değişen oyunlar) yine işlem süreçleri çizgiseldir. Hesaplamaları mutlaka sırayla yaparlar. Bu yüzden dünyanın en başarılı matematikçileri bile henüz “her şeyi aynı anda hesaplayabilen” bir algoritma yazmanın mümkün olup olmadığını tartışmaktadırlar.
TEHLİKESİ
Bu derece güçlü bir makine elbette kırılamaz denilen şifreleri, geçilemez denilen bütün güvenlik duvarlarını, zapt edilemez denen bilgisayar sistemlerini evinizin kapısını anahtarla açtığınız kadar kolay bir şekilde kırar, geçer ve zapt eder. Siber savaş çağına girdiğimizi düşünürseniz böyle bir makine istediğiniz herhangi bir ulusun bütün bilgisayar sistemine ve oradan bütün altyapı şebekesine sızıp o ülkeyi saniyeler içinde felç konuma getirebilir. Ülkelerin buna para yağdırması da bu yüzdendir.
DÜNYA
İngiltere, Çin, Rusya, Avusturya, Hollanda kuantum bilgisayar araştırmasında başı çekiyor.
AMERİKA
Amerika Birleşik Devletleri’nde kuantum bilgisayar araştırması CIA, Ulusal Güvenlik Örgütü ve Pentagon’un desteği ile sürerken Los Alamos Ulusal Laboratuvarı da dünyanın en önemli kuantum bilgisayar laboratuvarından birisini yönetiyor.
ÖZEL SEKTÖR
Ülkeler kadar teknoloji firmaları da kuantum bilgisayarlar üzerinde çalışmalar yapıyor. Nitekim kuantum bilgisayarlar iş dünyasının da te k gerçek hazinesi olabilir. Şu anda Kanadalı D-Wave, IBM, Microsoft, Intel ve Google bunun üzerine tam teşekküllü araştırmalar gerçekleştiriyor.
SONUÇ
Lakin durum ne kadar güç gözükürse gözüksün bilim adamları ilk kuantum makinesinin bizlerin görebileceği kadar yakın zamanda çıkacağından emin. Hatta orta yaştaki insanların hayatlarının bir bölümünü kuantum çağında geçirebilecekleri ihtimali bile söz konusu. Nitekim yaklaşık 20 yıl sonra bu çağ gerçek olabilir. Dolayısı ile bir yandan Yapay Zekâ, diğer yandan her şeyi aynı anda ve aynı saniyede yapabilen bir makine ile gelecek insana ne getirecek merak konusu.
Zaten esas sorun kuantum makinelerinin var olup olmaması değil. Esas sorun bu makineler var oldukları anda insanlığın elinde şu anki bilgisayar çağı gibi bir anda yayılan genellikle yararlı bir trend mi olacak yoksa atom bombaları gibi dünyayı yasa boğan bir ölüm taciri mi? IBM Kuantum Bilimcisi Jerry Chow’a göre “Rekabet ve iş birliğin karıştığı oldukça sağlıklı bir ortam var. Lakin son dönemde rekabet, iş birliğini biraz geçti.”
