Meridyenler, dünya üzerinde var olduğu kabul edilen hayali çizgilerdir. Peki, meridyenler arası mesafeleri temsil eden saat dilimi nedir?
Saat dilimi, dünya üzerinde herhangi bir konumun Greenwich’e uzaklığına göre o konumdaki saatin hesaplanmasına yarayan, dünyayı dikine kesen ve dünya saatleri gibi çeşitli ölçümlerin yapılmasına olanak tanıyan hayali çizgilerdir. Her birinin arasında 15 derecelik açı bulunur. Hayali olarak varlığı kabul edilen saat dilimleri, görünüş itibariyle karpuz dilimlerine benzer. Saat dilimleri, ülkelerin bulunduğu konuma göre kendi saatlerini ayarlamaları için belirlenmiş uluslarası geçerli standartları ifade eder. Uluslararası zaman farklılıklarının bir yansımasıdır. Her ülke için kullanılan saat dilimi farklıdır ve bu fark, ülkelerin dünya üzerindeki konumlarının farklılığından kaynaklanır. Amerika’da gece iken, Türkiye’de gündüz olması, bu duruma örnek gösterilebilir. Peki, o halde Türkiye hangi saat diliminde yer alıyor? Türkiye, coğrafi konumu ve yapısı sebebiyle, birden fazla saat dilimi kullanıyor. Türkiye’nin kullandığı saat dilimlerinden biri Iğdır’dan, diğeri de İzmit’ten geçiyor.
Türkiye Hangi Saat Diliminde?
Ulusal ve uluslararası saat dilimleri belirlenirken dünya tarafından kabul edilen saat dilimleri baz alınır. Biz, “Hangi saat dilimini kullanıyoruz?” diye baktığımızda Türkiye’den geçen iki saat dilimi olduğunu görürüz. Bunlar GMT+2, GMT+3’tür. Yaz saati uygulamasına geçildiğinde eskiden GMT+2 yani İzmit’ten geçen saat dilimi kullanıyordu. Kışın ise GMT+3 yani Iğdır’dan geçen saat dilimine geçiliyordu. Buna göre saatler bir saat ileri ve bir saat geri alınarak yaz-kış saati uygulaması yapılıyordu. Şu an saat kaç sorusuna cevap verirken dikkate aldığımız, Türkiye’de yaz kış kullanılan saat dilimi GMT+2’dir. Tek saat uygulaması ile artık sadece yaz saati kullanılıyor. Bu durum Doğu illerinde havanın olduğundan daha erken kararmasına yol açıyor. Yaz saati uygulaması ile kışın sabahları havanın geç aydınlandığı ve akşam erken karardığı gözleniyor.
Bir Saat Dilimi Kaç Meridyenden Oluşur?
Meridyenler saat dilimlerini belirlemeye yararlar. Ancak aslında dünyayı bölen bu çizgiler yoktur. Hayali olarak varlıkları kabul edilmiş, her biri yapılan hesaplamalar neticesinde varmış gibi kabul edilerek çizilip yerleri belirlenmiştir. Saat hesaplaması yapabilmek için oluşturulan ve herkesin daha rahat hesap yapmasını sağlayan saat dilimlerinin her biri 15 meridyenden oluşur. “Bir saat dilimi kaç meridyenden oluşur?” hesabı için çok basit bir yöntem vardır. Her meridyen arasında 4 dakika vardır. Bir saat ise 60 dakikadan oluşur. Bu durumda 60 bölü 4 = 15’tir. Yani saat dilimlerinin her biri kendi için 15 meridyen barındırır. Her bir dilim arasında 1 saatlik mesafe bulunur. Mesafeden kaynaklanan bu saat farklılıkları ülkenin sınırlarına ve büyüklüğüne bağlı olarak değişir. Sadece uluslararası değil, ulusal saat farklılıkları oluşmasına da yol açar. Örneğin saat farkı nedeniyle her ilde ezan saatleri farklılık gösterir. Doğudan batıya ya da batıdan doğuda doğru gidildikçe birer ikişer dakikalık ezan okunma farkı bulunur. Bu durum her şehirde sahur ve iftar saatlerinin de farklılaşmasına yol açar.
Uluslararası Saat Dilimleri Kaç Tanedir?
Bir saat dilimindeki meridyen sayısını bulduğumuza göre şu soruyu da sorabiliriz: “Acaba uluslararası saat dilimleri kaç tanedir? Başlangıcı Greenwich kabul edilen uluslararası saat dilimleri birbirine 1 saat uzaklıktadır. Kaç adet Uluslararası saat dilimi olduğu toplamda 360 adet meridyen olduğunu düşünülerek kolayca hesaplanabilir. 360’ı bir saat dilimi içinde bulunan meridyen sayısına yani 15’e böldüğümüzde karşımıza 24 çıkar. Uluslararası saat dilimleri toplamda 24 adettir. Her bir saat dilimi GMT sonrasında aldığı eksi (-6) ya da artı (+1) sayı ifadeleriyle oluşturulur. Tüm saat dilimleri sıfırdan başlayarak doğu ve batı yarım kürede 12’şer tane olmak üzere yer alır. Kaç adet saat dilimi olduğundan bahsettikten sonra belki de sıra GMT saat dilimi ya da uluslararası saat dilimlerinde yer alan PM-AM ifadelerinin anlamlarına gelmiştir.
GMT Saat Dilimi Nedir?
GMT, genel olarak saat dilimlerinde kullanılan bir kısaltmadır. Açılımı ise Greenwich Mean Time Türkçe anlamıyla Greenwich ortalama zamanı olarak ifade edilebilir. Bunun anlamı dünyanın her yerindeki insanların Londra Greenwich saatine göre kendi saatini ayarlamasıdır. GMT saat diliminde artı ve eksi ifadeler yarım küreye göre değişmekle birlikte sayı değerlerinin büyümesi de GMT’den ne kadar uzaklaşıldığını gösteriyor. 0. ve 24.saat dilimlerinin aynı olması dışında hem doğu hem de batı yarım küre için saat dilimleri şu şekildedir:
Doğu: GMT+1, GMT+2, GMT+3, GMT+4, GMT+5, GMT+6, GMT+7, GMT+8, GMT+9, GMT+10, GMT+11
Batı: GMT-1,GMT-2, GMT-3, GMT-4, GMT-5, GMT-6, GMT-7, GMT-8, GMT-9, GMT-10, GMT-11
Sıfırıncı ve 24. Saat dilimi ise yarım kürelerin başlangıç ve bitiş kısımlarında yer alır.
PM Saat Dilimi Nedir?
GMT ile ilgili detayları da verdikten sonra artık herkesin kafasını karıştıran PM saat dilimi ile ilgili detaylara geçebiliriz. PM İngilizcede zamanı anlatmak için kullanılan bir İngilizce kısaltmadır. İngilizce açılımı Pre Midnight yani Gece yarısından önce demektir. İngilizcede kullanılan AM ve PM saat kavramları öğlen 12 ile gece 12 arasındaki zamanı temsil eder. Gece yarısından önce (PM), öğlen 12 ile gece yarısı 12 arasındaki saatleri ifade eder. A.M. ise after midnight yani gece yarısından sonraki zamanı temsil etmek için kullanılır. A.M ifadesi gece yarısı 12’den öğlen 12’ye kadar geçen zamanı ifade eder. Bu ayrımın temel sebebi İngilizcede saatlerin hep 1-12 arası sayılarla ifade edilmesidir. Türkçede olduğu gibi öğleden sonra 4 için 16.00 gibi bir tabir İngiltere’de kullanılmaz.
