Canlılar yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için besinlere ihtiyaç duyar. Besin olarak alınan büyük moleküllerin hücre zarından geçecek kadar küçük moleküllere ayrılmasına sindirim denir. İnsan gelişmiş bir sindirim sistemine sahiptir. Sindirim sistemi ağızla başlar. Besinler ağızda dişler yardımıyla çiğnenir ve parçalanır. Daha sonra yutularak sindirim kanalı boyunca sırasıyla yemek borusu, mide, ince bağırsak ve kalın bağırsaktan geçer. Bu sırada tükürük bezleri, karaciğer ve pankreas salgıları yardımıyla sindirim gerçekleştirilir.
Asitli içeceklerin sindirim sürecine etkileri nelerdir? Bu içecekler sindirim organları için zararlı mıdır?
Sindirimin gerçekleşebilmesi ve sindirim sistemi organlarının iyi çalışması için öncelikle ağız ve diş sağlığına önem verilmelidir. Çünkü sindirim sisteminin ilk organı ağızdır. Ağız ortamı pH’si 6-7 arasında değişir. Asitli içecekler ağız pH’sinin bozulmasına neden olur. Diş çürümesinin nedenlerinden biri de yine asitli içeceklerdir. Diş çürümeleri ağız pH değerinin 5,5’in altına düşmesiyle gerçekleşir. Asitli içeceklerin ve çoğu meyve sularının pH değeri 5,5’in altındadır. Kolanın pH değeri 2,7’dir. Bu nedenle de diş çürümelerinin en önemli nedenlerinden biri yaygın olarak tüketilen kola gibi gazlı ve asitli içeceklerdir.
Bir diğer sindirim sistemi organı olan midede HCl (hidroklorik asit) salgılandığını öğrenmiştik. Asit, mide sıvılarını aktif hâle getirecek gerekli pH değerini sağlar. Besinler; mideden 12 parmak bağırsağına geldiğinde, pankreastan salgılanan pankreas öz suyu, karacigerden salgılanan safra ile pH değeri yükselir. İnce bağırsak da ise pH değeri yüksek olan bu besinlerin ince bağırsaktan salgılanan bağırsak öz suyu ile pH değeri nötrhâle gelir. Bu şekilde besinlerin asitliği bağırsağa zarar vermeyecek bir seviyeye düşürülür. Böylece, vücuttaki asit-baz dengesi korunmuş olur. Asitli içeceklerin tüketimi ise vücudun asit-bazdengesinin bozulmasına neden olur. Sindirim sırasında mide duvarındaki hücrelerden salgılanan mukus salgısı midenin asitten etkilenmesini engellemektedir. Ancak asitli içeceklerin tüketimi mukus salgısının işlevini yitirmesine ve ülser gibi hastalıkların oluşumuna neden olmaktadır.
Ülkemizde okullarda gazlı içeceklerin satılması yasaktır. Sizce bunun nedeni ne olabilir? Halk arasında “gazlı içecek” olarakta bir edilen asitli içecekler diş çürümelerinin yanı sıra kemik erimesi hatta kemik kırılmalarına neden olmaktadır. Bu maddelerin tüketimi vücut asit oranında artmaya neden olur. Vücut, asit-baz dengesini koruma amaçlı olarak asit oranındaki artışı nötralleştirmek için diş ve kemiklerde bulunan kalsiyum iyonlarını kullanır. Bu da sağlıksız bireylerin yetişmesine neden olur. Yapılan araştırmalar özellikle ergenlik döneminde tüketilen bu içeceklerin vücuda daha çok zarar verdiğini ortaya koymuştur.
Maden suları asitli içecekler sınıfında mıdır? Sindirim sistemi üzerine ne gibi etkileri vardır?
Öncelikle maden suyu ve sodanın farklı içecekler olduğunu unutmamak gerekir. Avrupa ülkelerinde mineralli su olarak da bilinen maden suyu magma tabakasından aldığı karbondioksit gazının basıncıyla yeryüzüne çıkar. Bu sırada geçtiği katmanlardaki mineralleri de çözen maden suları yeraltından çıkan tamamen doğal sulardır. Soda ise içilebilir nitelikteki mineraller ve karbondioksit gazı eklenmesiyle elde edilen yapay içeceklerdir.
Maden suları midenin asitliğini düzenleyerek mide ve bağırsak hastalıklarının olumsuz etkilerinin azaltılmasını sağlar. Sindirimi kolaylaştırır. Midenin asit değerinin artmasıyla gerçekleşen yanma ve ekşimenin giderilmesine yardımcı olur. İçeriğindeki sodyum minerali vücuttaki asit-baz dengesini düzenler. Kalsiyum minerali ise birçok sindirim enziminin salgılanmasına yardımcı olur.
Tamda aradığım konuydu elinize sağlık.