Newton’ın 2. Hareket Yasası’na göre bir cisme etki eden net kuvvet ile cismin kazandığı ivme orantılıdır ve orantı katsayısına cismin öteleme eylemsizliği denir. Cismin öteleme eylemsizliğine kütledenilmiştir. Newton’a göre net kuvvet,kütleve öteleme ivmesi arasındaki ilişki, F = m . a idi. Bu nedenle kütle, cismin birebir madde miktarı değildir. Yazdığımız eşitliğe göre aynı net kuvvet, kütlesi büyük olan cisme, küçük olana göre aynı sürede daha azöteleme hareketi kazandırabilir. Yani net kuvvet aynı olduğunda, kütle ile öteleme ivmesi ters orantılıdır.Bu bakımdan kütle, bir cismin öteleme hareketi kazandırılmaya karşı gösterdiği direncin ölçüsüdür.
Cisme etki eden net kuvvet, cisim herhangi bir eksen etrafında dönebilecek şekilde düzenlendiğindeona dönme hareketi de sağlayabilir. Bir kuvvetin bir noktaya göre döndürme etkisine ise tork denilir. Cismin herhangi bir noktasına göre net bir tork, cisme dönme hareketi ya da dönme ivmesi kazandırır. Aynen öteleme ivmesinde olduğu gibi net tork sayesinde sağlanan dönme ivmesi de cismin kütlesiyle ters orantılıdır. Ancak burada dönme olayı bir eksene göre gerçekleştiği için aynı tork için sağlanan dönme ivmesi, dönme eksenin konumuna göre değişiklik gösterir.
Öteleme ivmesi, net kuvvet etkisiyle birim zamanda öteleme hızındaki değişim olduğuna göre dönmeivmesi de net tork etkisiyle birim zamanda açısal hızdaki değişimdir. Sonuç olarak kütlenin ötelenmeyekarşı cismin direncini belirlemesi gibi, herhangi bir dönme eksenine göre dönmeye karşı cismin direncini belirleyen kavrama eylemsizlik momenti veya dönme eylemsizliği denir. Eylemsizlik momenti, “Ι”sembolüyle gösterilir (İngilizce inertia kelimesinin baş harfinden) ve skaler bir büyüklüktür. SI’da birimi“kg.m2” kabul edilmiştir. Özetle, eylemsizlik momenti için değişkenleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Eylemsizlik momenti, sistemin kütlesiyle orantılıdır.
- Eylemsizlik momenti, dönme eksenine göre sistemin yarıçapıyla orantılıdır.
Tebrikler elinize sağlık.