Depresyon dünyadaki iş göremezlik halinin başlıca sebebidir. Amerika’da yetişkinlerin neredeyse %10’u depresyonla mücadele etmektedir. Fakat zihinsel bir rahatsızlık olduğu için yüksek kolesterol gibi bir hastalığa göre daha zor anlaşılır.
Zorluğun sebeplerinden biri “depresyonda olmak” ile “depresif hissetmek” arasındaki farktır. Herkes zaman zaman keyifsiz hisseder. Düşük not almak, işini kaybetmek, tartışmak, hatta yağmurlu bir gün bile hüzünlü hissettirebilir. Bazen tetikleyici bir durum bile olmaz. Apansız ortaya çıkıverir. Sonra şartlar değişir, ve hüzünlü hisler kaybolur. Klinik depresyon ise farklıdır. Klinik depresyon tıbbi bir rahatsızlıktır ve sırf siz gitsin istiyorsunuz diye gitmez. En az 2 hafta sürer ve kişinin iş görmesini, eğlenmesini hatta aşk hayatını engeller. Depresyonun çeşitli belirtileri vardır. Bunlar;
- Düşük bir duygu durumu,
- Normalde seveceğiniz şeylere karşı ilgisizlik,
- İştahsızlık,
- İşe yaramaz veya suçlu hissetmek,
- Çok fazla veya az uyku,
- Zayıf konsantrasyon,
- Yerinde duramama veya yavaşlık,
- Enerji kaybı,
- Yinelenen intihar düşüncesidir.
Bu belirtilerin en az 5’ine sahipseniz, psikologlara göre depresyon tanısına uyuyorsunuz. Depresyonun yalnızca davranışsal belirtileri yoktur, beyin içinde fiziksel bulgular da belirtilerindendir. Öncelikle, çıplak gözle ve X-ray’de görülebilir değişimler olur. Mesela daha küçük beyin ön lobu ve hipokampus hacim. Daha mikro ölçekte, depresyon birkaç şey ile bağlantılıdır:
- Bazı nörotransmitlerin (sinir iletici) anormal iletimi veya serotin, norepinefrin ve dopamin gibi ileticilerin tükenmesi,
- Uyku döngüsündeki REM ve derin uyku aşamalarındaki değişimler,
- Yüksek kortizol ve tiroid hormon düzensizliği gibi hormonal anomaliler.
Tüm bunlara rağmen nörologlar depresyona neyin sebep olduğuna dair bütün bulgulara sahip değiller. Genler ve çevresel şartlar ile karmaşık bir ilişkisi varmış gibi görünüyor, ama hala nerede ve ne zaman görüleceğine dair bir teşhis yöntemi yoktur. Ve depresyon belirtileri soyut olduğundan iyi görünmesine rağmen depresyonla boğuşan birini anlamak zordur.
Depresyondaki Birine Nasıl Davranılmalı?
Zihin Sağlığı Ulusal Enstitüsü’ne göre zihinsel rahatsızlığı olan ortalama bir kişi yardım isteyene kadar 10 yıldan fazla zaman geçiyor. Aslında çok etkili tedavi yöntemleri mevcut. İlaçlar ve terapiler beyin kimyasallarını desteklemek üzere birbirini tamamlar. Bazı uç örneklerde, hasta beyninde kontrollü bir felç gibi etki eden, elektroşok tedavisi oldukça faydalı olur. Transkranyal manyetik stimülasyon (TMS) gibi diğer umut vadeden tedaviler de araştırılmaya devam etmektedir. Yani, depresyon ile mücadele eden birini tanıyorsanız nazikçe, bu tedavi seçeneklerinden biri için teşvik edin. Hatta yakınlardaki terapistleri araştırmak, veya doktora sorması gereken soruların listesin hazırlamak gibi belli işlerde yardım teklif edebilirsiniz.
Depresyondaki birine bu ilk adımlar aşılmaz gibi görünür. Suçlu veya utanç hissederlerse depresyonun astım veya diyabet gibi tıbbi bir durum olduğunu, zayıflık veya kişisel bir özellik olmadığını hatırlatın. Kırık bir kolu kendi başlarına iyileştiremeyecekleri gibi depresyonu da tek başlarına atlatamazlar. Eğer kendiniz depresyonu deneyimlemediyseniz, depresif hissettiğiniz dönemler ile karşılaştırmaktan kaçının. Onların yaşadıklarını normal, geçici hüzünlü hisler ile karşılaştırmak , kendilerini mücadeleleri yüzünde suçlu hissetmelerine neden olabilir. Yalnız, açıkça depresyon hakkında konuşmak yardımcı olabilir. Örneğin, araştırmalara göre, birine intiharla ilgili soru sormak intihar etme risklerini azaltır. Zihinsel rahatsızlıkla ilgili açık bir konuşma engelleri aşındırır ve kişilerin yardım istemelerini kolaylaştırır. Ve hastalar tedavi aradıkça bilim insanları depresyonla ilgili daha çok şey öğrenecek böylece tedavi yöntemleri daha da iyileşecektir.
