Dağlar Nasıl Oluşur, Dağ Türleri Nelerdir?

Dağlar, çevredeki alanlara kıyasla daha yüksekte bulunan bir yeryüzü biçimidir. Dağlar 600 metreden daha yüksektir. Tepelerden daha uzun ve diktirler. Çoğu dağ, dünyanın tektonik plakalarının yavaş ve devasa hareketleri nedeniyle oluşmuş olsa da, bazıları erozyon ve volkanik faaliyetlerin sonucunda oluşmuştur.

Dünyanın en yüksek dağları Asya‘da, en geniş dağlar Atlantik okyanusunda bulunur. Evet yanlış duymadınız Atlantik Okyanusu 🙂 En yüksek noktalarının bazılarının okyanus dibinde olduğu öğrenmek sizi şaşırtmış olmalı.

Dağlar Hakkında Genel Bilgiler

Dağlar, yüksekliklerine göre farklı iklim koşullarını temsil etmektedir. Mesela, uzun boylu bir dağda, tabandaki koşullar en üstteki bölgeden farklıdır. Dağ tabanı ile karşılaştırıldığında, üst kısım daha soğuk ve karla kaplanmış olabilir. Ayrıca, dağın tepesinde güneş ışınlarına karşı daha az oksijen ve daha az koruma vardır. Dağların kenarlarında bulunan ormanlara dağ ormanı adı verilir.

Dünyanın en büyük nehirlerinin birçoğu dağlarla beslenmektedir. Birçok dağ buzulların erimesinden dolayı oluşan buzul göllerine sahiptir. Bununla birlikte, tüm dağlarda bitki örtüsü olacak diye bir durum yok. Bitki örtüsü olmayan birçok çorak dağ bulunmaktadır.

Dağ Türleri ve Oluşumu

Yükselen bir yeryüzü biçimi, zirveye sahipse ve yanları da eğimli ise dağ olarak tanımlanır. Dağ temel olarak toprak ve kaya malzemelerinden oluşur. Dağ oluşumu ile ilgili olarak, dünyanın en dış tabakası ya da yerkabuğu altı tektonik plakadan oluşur. İki levha birbiriyle birlikte hareket ederken ya da çarpıştığında geniş araziler yükseltilir ve dağların oluşmasına neden olur.

Katlı Dağlar

Bu dağ türü, dünyanın en yaygın kara biçimidir. Formasyonu sırasında, iki tektonik plaka birbirine yakın bir plaka sınırında birbirine çarpar ve katlanır. Bu süreç genellikle binlerce kilometreye kadar uzanan dağların oluşumuna neden olur. Avrasya ve Hint Levhaları çarpışmasının ardından en muhteşem dağ sıralarından biri olan Himalaya Dağları bu şekilde oluşmuştur. Plakalar birbirine doğru ilerlemeye devam ettiği için aralıklar sürekli artar, bu süreç bazen bölgedeki depremleri de tetikleyebilir.

Volkanik Dağlar

Volkanik dağlar terimi, dağın yanardağlar tarafından oluşturulduğunu göstermektedir. Bir tektonik plaka diğerinin altına düştüğünde, magma yüzeye itilir. Yüzeye çıktıktan sonra lav yavaş yavaş bir dağa dönüşür. Dağ; lav, yığınlar ve kayalardan oluşur. Volkanik dağlara örnek olarak; Japonya’da bulunan Fuji Dağı ve Avrupa’da bulunan Etna Dağı‘nı söyleyebiliriz.

Blok Dağları

Kabukta meydana gelen fayların bir sonucu olarak blok dağlar ortaya çıkar. Faylar, kayaların birbiri ardına hareket etmesini sağlar; bu işlem rifting olarak bilinir. Bir taraftaki kayalar diğerlerine kıyasla daha yüksektir ve kayaların diğer blokları düşen bölgeler oluşturmak için düşerken dağı oluştururlar. Öte yandan Blok Dağları, yukarı veya aşağı doğru hareket eden veya birbiri üzerine yığılmış parçalara bölünür. Dağların eğimli arka yüzü aksine dik bir cephe tarafı ile karakterizedir. Blok Dağları’nın göze çarpan bir örneği, 80 km genişliğinde 650 km uzunluğa sahip olan Sierra Nevada‘dır.

Yayla Dağları

Yaylak dağlar, erozyon aktiviteleri nedeniyle oluşan sahte dağlardır. Böyle dağların inşasında su kütleleri (nehirler ve akarsular) önemli bir rol oynamaktadır. Mevcut yaylaları birkaç yıldır kesip kesip uzun boylu dağların oluşumuna neden olurlar. Bir yayla dağına bir örnek olarak New York’ta bulunan Catskill Dağı‘nı gösterebiliriz.