Zaman, bir anı başka bir anla kıyasladığımızda ortaya çıkan algıdır. Penceremizden dışarıya baktığımızda, görüş alanımıza giren ilk nesne ile ikinci nesneyi gördüğümüz an arasında bir süre olduğunu düşünür ve arada geçen süreye zaman deriz. İkinci nesneyi gördüğümüz anda, ilk nesnenin bilgisi beynimizde oluşan bir bilgidir; o bilgiyi yaşadığımız anla karşılaştırarak zaman algısını elde ederiz. Bu karşılaştırmayı yapmazsak zaman algımız da olmaz. Zaman algı sonucu oluşan ve tamamen algılayana bağlı, göreceli (izafi) bir kavramdır.
Görelilik Teorisi 20. yüzyılın en büyük fizikçisi olan Albert Einstein’a aittir. İzafiyet Teorisi olarak da bilinen teoriye göre uzay ve zaman bir algıdır. Mutlak zaman yoktur; uzay ve zamanı algılamamız, bulunduğumuz yere ve hareketlerimize bağlıdır. Bir cismin hızına ve konumuna göre, zaman hızlı veya yavaş geçer. Cisim hızlandıkça zaman yavaşlar. Yani hız arttıkça zaman kısalır; daha yavaş akarak sanki durma noktasına yaklaşır.
Bu durumu Einstein’ın çok bilinen ‘ikizler’ örneği ile açıklayabiliriz. Bu örnekte ikiz kardeşlerden biri Dünya’da kalır, diğeri ışık hızına yakın bir hızla uzay yolcuğuna çıkar. Uzaya çıkan kardeş, geri döndüğünde ikiz kardeşini kendisinden çok daha yaşlı bulur. Bunun nedeni uzayda hızla seyahat eden kardeş için zamanın daha yavaş akmasıdır.
Bir cismin hızı gibi, konumu da zamanı etkiler. Genel Görelilik Kuramı, çekim merkezlerinin yakınında zamanın daha yavaş aktığını ifade eder. Ünlü fizikçi Stephen Hawking, bu gerçeği yine bir ikiz örneğiyle şöyle açıklıyor:
“Bir çift ikizi düşünelim. Diyelim ki ikizlerden biri dağın tepesinde yaşasın, ötekisi deniz yüzeyinde. İlk ikiz (yani dağın tepesinde yaşayan) ikincisinden daha çabuk yaşlanacaktır. Yani yeniden karşılaştıklarında öbüründen daha yaşlı olacaktır.”
Görelilik kuramının doğruluğu, iki bilim adamı; Igna-zio Ciufolini ve Erricos Pavlis tarafından çeşitli ölçümler yapılarak kanıtlandı. NASA, projeye 600 milyon dolarlık bir bütçe ayırmıştı. NASA’nın yetkililerinden olan Erricos Pavlis, Einstein’ın, Dünya gibi büyük cisimlerin kendi eksenleri etrafında dönerken uzay ve zamanı büktüğünü söylediğini, kendilerinin de bundan yola çıkarak araştırma yaptıklarını belirtti. Araştırmanın sonucunda ölçüm yapılan uyduların yörüngesinde Dünya’nın dönüş yönünde yılda iki metrelik sapma belirlendi. Yani uydular yörüngelerinden yılda iki metre kadar dışa doğru itiliyorlardı. Bu, Einstein’ın uzay-zaman sürüklenmesiyle ilgili hesaplarıyla %99 uyumlu bir bulguydu.
Merak ettiğim bir konuydu teşekkürler.
Yani Einstein dediğine göre çok fazla hız yaparsak zaman yavaş akmis gibi olur mesela bı uçak ile İstanbul’dan Kars’a gitmek kısa bı sürede olurken o yolu araba ile gitmek uzun bı süre alır pekiya bir gün gelecekde ışık hizi sivarinda yol kat edebileceğimiz bir araç ile saniyede belirli olmayan bir hıza ulasirsak zaman sizgisinden çıkmış oluruz yani geçmişe seyahat etmiş oluruz ama dünya üzerinde o kadar hızlı bı araç bulunmamaktadır