Eşeysiz üreme; herhangi bir birleşme olmadan ilgili canlının bir benzerini oluşturması olayı olarak ifade edilen bir çoğalma şeklidir. Eşeysiz üremenin kendi içerisinde durumun belirlenmesini sağlayan özellikleri bulunmaktadır. Bu özellikler eşeysiz üreme çeşitlerinin ortaya çıkmasını da sağlamıştır. Biyoloji dersinin önemli konularından birisi olan bu konuyu kavramada zorlanıyorsanız ilgili üreme şekli hakkında makalemizden detaylı bilgi alabilirsiniz.
Eşeysiz üremeye en çok bitkiler aleminde rastlanmaktadır. Çevrenizde yer alan bitkilerin bazılarının eşeysiz üreme yaparak çoğaldığını bilmenizi isteriz.
Eşeysiz Üremenin Özellikleri
- Eşeysiz üremede kalıtsal çeşitlilik görülmez. Bunun temel sebebi eşeysiz üreme yapan canlının birebir kendisine benzer bir canlıyı meydana getirmesinden kaynaklanmaktadır.
- Eşeysiz üremede meydana gelen çoğalma mitoz adı verilen sistemle meydana gelir. Sizlere daha önce mitoz hakkında bilgi vermiştik.
- Eşeysiz üremeyle çoğalan canlılar değişime pek uğrayamadıkları için yıllar içerisinde değişen tabiat koşullarından olumsuz etkilenebilirler. Mutasyona uğraşıp değişemedikleri için nesilleri sona erebilir.
- Çok nadirde olsa eşeysiz şekilde üreyen canlı türlerinin bazılarında eşeyli üreme de görülebilmektedir. Yani bazı canlılar hem eşeyli hem de eşeysiz olarak üreyebilir.
- Eşeysiz üremede en önemli özellik üremenin çok hızlı bir şekilde gerçekleşmesidir.
Eşeysiz Üreme Çeşitleri
Bölünerek Çoğalma: Bölünerek çoğalma genel olarak tek hücreli canlılarda ve bakterilerde görülmektedir. Meydana gelen bölünerek çoğalma enine ya da boyuna bölünme şeklinde meydana gelebilir.
Tomurcuklanma şeklinde üreme: Birçoğumuzun bira mayalarında meydana gelen çoğalma şekli olarak bildiğimiz üreme metodudur. Genel olarak ana canlı üzerine bir çıkıntı oluşur ve zaman içerisinde bu çıkıntı gelişerek yeni bir canlıyı meydana getirir. Bahsettiğimiz bu üreme şekline tomurcuklanma şeklinde üreme denilmektedir.
Sporla Üreme: Çiçeksiz bitkilerin tamamında görülen üreme şeklidir. Genel olarak çoğalma spor adı verilen bölümlerin bölünerek çoğalmasıyla meydana gelmektedir.
Vejatatif Üreme: Yüksek yapılı olan çiçekli nebatlarda gözlemlenen eşeysiz üreme türüdür. Vejatatif üreme türlerinden yararlanılarak ata canlı ile aynı kalıtsal özellikte fertler elde edilebilmektedir ve bu konu üzerinde çalışmalar yapılmaktadır. Tohum üretme özelliği bulunmayan muz, çekirdeksiz üzüm, kavak gibi bazı bitiler vejetatif üreme ile ürerler.